Bài báo “The why of where: Vietnamese doctoral students’ choice of PhD destinations” xuất bản năm 2023 của tác giả Anh Ngoc Quynh Phan trên tạp chí Studies in Continuing Education (Scopus Q1, CiteScore 4.7), đã khám phá các yếu tố ảnh hưởng nghiên cứu sinh (NCS) Việt Nam trong việc lựa chọn quốc gia để làm tiến sĩ (TS). Kết quả nghiên cứu cho thấy sự kết hợp giữa hoàn cảnh gia đình, kế hoạch tài chính, những bận tâm thực tế như ngoại ngữ hay môi trường phát triển, ảnh hưởng từ bạn bè và đồng nghiệp, và trải nghiệm quốc tế trước đó, đã tác động đến quyết định về điểm đến của NCS Việt Nam.
Cụ thể, yếu tố gia đình đóng vai trò then chốt, với các khía cạnh như sự đoàn tụ gia đình, cơ hội nghề nghiệp của bạn đời, và giáo dục dành cho con cái, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến việc lựa chọn điểm đến của các NCS Việt Nam. Khả năng tiếp cận học bổng và các gói hỗ trợ tài chính cũng tác động đáng kể đến lựa chọn của các NCS, hướng họ đến các quốc gia có các mức hỗ trợ tài chính hào phóng hơn.
Bên cạnh đó, những cân nhắc thiết thực hơn, bao gồm cơ hội phát triển kỹ năng tiếng Anh, điều kiện thời tiết, và sở thích về lối sống, đều quan trọng trong quá trình ra quyết định của NCS. Nghiên cứu cũng cho thấy ánh hưởng của mạng lưới quan hệ trực tiếp cũng được nhấn mạnh, với đồng nghiệp và bạn bè đã từng du học đóng vai trò là nguồn thông tin và cảm hứng quan trọng, thường định hình nhận thức của sinh viên về các quốc gia tiềm năng.
Một phát hiện thú vị khác là kinh nghiệm di chuyển trước đó của các NCS, dù là để học tập hay làm việc, ảnh hưởng đến lựa chọn của họ theo những cách khác nhau. Một số tìm kiếm môi trường quen thuộc, muốn quay trở lại những quốc gia họ đã từng học tập, trong khi những người khác mong muốn trải nghiệm mới ở các quốc gia khác, tìm cách mở rộng tầm nhìn của mình hơn nữa.
Nghiên cứu của tác giả Anh Ngoc Quynh Phan sử dụng khung lý thuyết Tưởng tượng và Khát vọng (Imagination and Aspiration) của Appadurai để phân tích cách NCS Việt Nam định hướng hướng “bản đồ khát vọng” của họ khi chọn điểm đến du học. Cách tiếp cận sáng tạo này cho thấy NCS không đơn giản bị đẩy hoặc kéo bởi các yếu tố bên ngoài mà chủ động cân nhắc các lựa chọn dựa trên nhiều “nút khát vọng – aspirational nodes” trong hoàn cảnh xã hội và cá nhân của họ. Tác giả giải thích: “Bằng cách sử dụng tưởng tượng và khát vọng làm khung khái niệm, chúng ta có thể hiểu sâu sắc hơn về cách các sinh viên này đưa ra quyết định. Không chỉ là về các yếu tố kinh tế hay uy tín học thuật; mà còn về cách họ tưởng tượng cuộc sống và sự nghiệp tương lai của mình trong những bối cảnh khác nhau.”
Ý nghĩa của nghiên cứu này rất quan trọng đối với chiến lược tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học và chính sách quốc gia về giáo dục quốc tế. Nó gợi ý rằng các trường đại học và nhà hoạch định chính sách nên cân nhắc một loạt các yếu tố rộng hơn khi thiết kế chương trình và chính sách để thu hút NCS quốc tế. Nghiên cứu mở ra một số hướng cho các nghiên cứu trong tương lai, bao gồm các nghiên cứu so sánh giữa NCS và các nhóm khác như sinh viên thạc sĩ và đại học, điều tra về cách thức khả năng khát vọng và các nút khát vọng khác nhau giữa các nhóm sinh viên thuộc các quốc gia khác nhau, và các nghiên cứu tiếp theo về trải nghiệm sống của nghiên cứu sinh tại các điểm đến họ đã chọn.
Tác giả Anh Ngoc Quynh Phan kết luận: “Nghiên cứu này nhấn mạnh tính phức tạp của hiện tượng di động sinh viên quốc tế. Điều quan trọng là chúng ta phải tiếp tục khám phá các quá trình ra quyết định này để hỗ trợ sinh viên tốt hơn và nâng cao chất lượng giáo dục quốc tế.” Toàn bộ nghiên cứu cung cấp những hiểu biết quý giá cho các nhà giáo dục, nhà hoạch định chính sách và các nhà nghiên cứu quan tâm đến động lực của giáo dục đại học quốc tế và di động sinh viên.
Chi tiết nghiên cứu:
Phan, A. N. Q. (2022). The why of where: Vietnamese doctoral students’ choice of PhD destinations. Studies in Continuing Education, 45(3), 283–299.
