Tự chủ đại học đã trở thành tâm điểm trong bức tranh giáo dục đại học, thể hiện nỗ lực nâng cao năng suất, trách nhiệm, và đổi mới. Bài viết này phân tích hệ thống quản trị của các đại học tự chủ ở Thái Lan, dựa trên nghiên cứu “Governance of autonomous universities: case of Thailand” của Sakchai Jarernsiripornkul (Viện Công nghệ châu Á, Thái Lan) và I.M. Pandey (Trường Kinh doanh Delhi, Ấn Độ) được công bố trên Journal of Advances in Management Research – một tạp chí được ESCI chỉ mục và thuộc Q2 Scopus (2018).

Sự phát triển của giáo dục đại học hướng tới quyền tự chủ

Xu hướng tự chủ của các đại học Thái Lan bắt nguồn từ bối cảnh rộng lớn hơn của các cải cách giáo dục đại học toàn cầu, nhấn mạnh đến việc tạo ra kiến thức, khả năng cạnh tranh và giảm sự can thiệp của nhà nước. Trong lịch sử, đại học là những tổ chức lấy học giả làm trung tâm, nhưng thời kỳ công nghiệp đã biến những cơ sở giáo dục này trở thành nơi đào tạo lực lượng lao động lành nghề nhằm đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế tri thức và công nghiệp hóa. Trong nền kinh tế tri thức đương đại, chính phủ Thái Lan đã áp dụng các chính sách chuyển đổi các trường đại học công lập thành các đơn vị tự chủ nhằm nâng cao năng suất và trách nhiệm.

Hành trình tự chủ đại học của Thái Lan bắt đầu với Kế hoạch Dài hạn Giáo dục Đại học (1990-2004) và được đẩy nhanh bởi cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1998. Kế hoạch này nhấn mạnh đến sự cần thiết của các đại học tự chủ, dẫn đến việc thành lập 16 đại học tự chủ dưới sự giám sát của Ủy ban Giáo dục Đại học.

Tự chủ thể chế

Cơ cấu quản trị và ra quyết định

Tự chủ của các trường đại học ở Thái Lan được đặc trưng bởi cấu trúc quản trị tương tự doanh nghiệp, trong đó hội đồng đại học đóng vai trò then chốt. Các hội đồng này được trao quyền thiết lập tầm nhìn, xây dựng chính sách, giám sát hệ thống nhân sự, quản lý ngân sách và đánh giá hiệu quả hoạt động. Các hội đồng này được trao quyền tuyển dụng hiệu trưởng các trường đại học, giống như các CEO trong các tập đoàn tư nhân. Quy mô và thành phần của hội đồng thay đổi tuỳ theo quy mô và tính phức tạp của trường đại học. Ví dụ, các đại học lớn và lâu đời hơn có xu hướng có hội đồng lớn hơn với nhiều chuyên gia bên ngoài, đảm bảo có một góc nhìn rộng hơn trong quản trị.

Quản lý chiến lược

Quản lý chiến lược tại các trường đại học tự chủ Thái Lan được hướng dẫn bởi Kế hoạch Dài hạn 15 năm của chính phủ (2008-2022). Hầu hết các trường đại học phát triển các kế hoạch chiến lược bốn năm, và một số trường có kế hoạch lên đến 12-15 năm. Quá trình lập kế hoạch bắt đầu bằng việc tuyển dụng một hiệu trưởng mới, người phải trình bày một đề xuất để đạt được các mục tiêu chiến lược của trường đại học. Các hướng chiến lược thường tập trung vào giảng dạy, nghiên cứu, dịch vụ học thuật và thúc đẩy văn hóa, với nhiều trường đại học đặt mục tiêu trở thành các trường định hướng nghiên cứu và mở rộng vào các lĩnh vực khoa học sức khỏe. Định hướng này song hành với các mục tiêu quốc gia và việc theo đuổi các bảng xếp hạng toàn cầu nhấn mạnh tham vọng chiến lược của các trường đại học tự chủ Thái Lan.

Tự chủ học thuật

Tự chủ học thuật tại các trường đại học tự chủ ở Thái Lan mang lại sự tự do đáng kể trong việc quản lý các vấn đề học thuật, bao gồm thiết kế chương trình giảng dạy, nghiên cứu và quản lý giảng viên. Mỗi trường đại học đều có Hội đồng Học thuật hoặc Hội đồng Khoa học chịu trách nhiệm giám sát các tiêu chuẩn học thuật và đưa ra các khuyến nghị liên quan đến học thuật cho hội đồng trường đại học. Các hội đồng này có quy mô và thành phần khác nhau, thường bao gồm cả giảng viên nội bộ và các chuyên gia bên ngoài.

Việc Uỷ ban Giáo dục Đại học giới thiệu khung Tiêu chí Giáo dục để Đạt thành tích xuất sắc (EdPEx) đã gây ra nhiều tranh cãi. Trong khi mục đích là chuẩn hóa và cải thiện chất lượng giáo dục đại học, một số người cho rằng nó xâm phạm tự do học thuật của các trường đại học và kìm hãm sự đổi mới và sáng tạo. Mặc dù gặp phải những thách thức này, sự tự chủ cho phép các trường đại học quản lý các vấn đề học thuật một cách độc lập mà không cần sự phê duyệt từ uỷ ban, nhờ đó nâng cao khả năng điều chỉnh các chương trình học thuật và sáng kiến nghiên cứu phù hợp với thế mạnh và mục tiêu chiến lược cụ thể của họ.

Tự chủ tài chính

Tự chủ tài chính tại các trường đại học tự chủ ở Thái Lan cho phép họ quản lý độc lập các nguồn lực tài chính và tài sản của mình. Các trường đại học này có thể huy động và sử dụng các nguồn quỹ từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm ngân sách chính phủ, tài trợ, học phí, các khoản tài trợ cấp nghiên cứu và thu nhập từ các dịch vụ học thuật. Mặc dù có quyền tự chủ này, nhiều trường đại học vẫn phụ thuộc vào nguồn tài trợ của chính phủ, được phân bổ hàng năm thông qua hệ thống ngân sách khối. Quá trình lập ngân sách bao gồm việc nộp yêu cầu ngân sách chi tiết và kế hoạch thực hiện, phải được phê duyệt bởi một số cơ quan chính phủ.

Các trường đại học có doanh thu cao hơn từ các nguồn phi chính phủ, như các khoản tài trợ nghiên cứu và dịch vụ học thuật, có sự linh hoạt tài chính lớn hơn. Các trường đại học này, thường là các trường lớn và phát triển hơn, có thể ít phụ thuộc vào quỹ chính phủ, qua đó tăng cường quyền tự chủ của họ. Tuy nhiên, các trường nhỏ hơn và mới thành lập, với doanh thu ít hơn và phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn tài trợ của chính phủ, gặp khó khăn trong việc đạt được tự chủ tài chính hoàn toàn. Ngoài ra, sự phức tạp trong các quy định liên quan đến quyền sở hữu tài sản cũng hạn chế sự độc lập tài chính của họ. Mặc dù có những thách thức này, chính phủ có quyết tâm mạnh mẽ hỗ trợ quá trình tiến tới tự chủ tài chính tại các trường đại học, nhằm hướng tới sự tự lực cao hơn trong tương lai.

Kết luận

Nghiên cứu cho thấy bức tranh tự chủ giáo dục đại học ở Thái Lan và mức độ sẵn sàng khác nhau của các cơ sở. Để cải thiện quản trị đại học tự chủ, nghiên cứu khuyến nghị cần có:

• Điều chỉnh linh hoạt trong các quy định ban hành.
• Đơn vị giáo dục cần hiểu mục tiêu tự chủ của bản thân và tìm được tiếng nói chung với các bên liên quan.
• Các trường đại học cần phân quyền và nâng cao năng lực của nhân viên, tránh nhầm lẫn tự chủ và chuyên quyền.
• Bảo vệ tự do học thuật, không để tiêu chuẩn hoá giới hạn khả năng sáng tạo.
• Các cơ sở cần chuẩn bị hành trang đầy đủ trước khi tiến hành tự chủ đại học.

Những bước này là cần thiết để tối đa hóa lợi ích của tự chủ và nâng cao hiệu suất cũng như khả năng tự lực của các trường đại học ở Thái Lan.

Chi tiết nghiên cứu

Jarernsiripornkul, S., & Pandey, I. (2018). Governance of autonomous universities: case of Thailand. Journal of Advances in Management Research, 15(3), 288–305.