Liêm chính và đạo đức khoa học là điều kiện tiên quyết để đảm bảo niềm tin của xã hội vào các tổ chức được giao phó trọng trách theo đuổi tri thức. Khi niềm tin vào khoa học và các nhà khoa học đang bị soi xét kỹ lưỡng, việc các trường đại học cùng nhau hợp tác để củng cố niềm tin vào giáo dục đại học là điều hết sức cần thiết.
Do đó, điều đáng mừng là trên toàn cầu, các trường đại học đang từng bước hành động để ngăn sự suy yếu niềm tin của mọi người vào họ. Điều đang đạt được tiến bộ nhanh chóng trong việc phát triển các cách đánh giá hjn lượng nghiên cứu tốt hơn. Những thay đổi này được thúc đẩy bởi một tập hợp bằng chứng về những thiếu sót đáng kể trong các số liệu như chỉ số ảnh hưởng của tạp chí (impact factor). Hiện nay, hơn 24.000 cá nhân và tổ chức từ 166 quốc gia đã ký Tuyên bố về Đánh giá Nghiên cứu – Declaration on Research Assessment (DORA), thừa nhận rõ ràng những tác động tai hại của việc sử dụng các số liệu nghiên cứu một cách vô trách nhiệm.
Mặc dù vậy, các trường đại học vẫn tiếp tục sử dụng tràn lan và thiếu thận trọng các thước đo đáng nghi vấn hơn dưới hình thức xếp hạng các trường đại học thương mại. Bảng xếp hạng đại học thương mại ngày càng chi phối cách các trường đại học tự quảng bá và hoạt động, khiến một số trường tập trung nhiều hơn vào việc làm sao để ngồi vào vị trị đẹp trên bảng xếp hạng thay vì nâng cao chất lượng giáo dục. Nhiều trường sử dụng thứ hạng của tổ chức và ngành học như các chỉ số đo lường hiệu suất chính và khuyến khích các khoa và giảng viên hãy “cạnh tranh” hơn.
Một sai lầm không cần thiết
Mặc dù đã có nhiều bằng chứng quốc tế cho thấy nhiều sai sót của các bảng xếp hạng thương mại, không kém gì hệ số ảnh hưởng của tạp chí, các trường đại học vẫn bất đắc dĩ chấp nhận chúng như một phần thiết yếu trong hệ thống. Hầu hết lãnh đạo các tổ chức giáo dục chỉ phản ứng bằng một cái nhún vai ngượng ngùng; suy cho cùng vẫn phải chơi theo luật thôi.
Sự ám ảnh bởi các bảng xếp hạng đại học, xuất phát từ những hội đồng quản trị không chuyên môn – những người không hiểu bản chất vô nghĩa khi dùng các bảng xếp hạng như thước đo chất lượng tổ chức, đang thúc đẩy các nhà lãnh đạo giáo dục tối đa hóa thành tích của tổ chức mình. Họ thậm chí còn dành riêng các vị trị cấp cao chỉ cho mục đích này. Sau đó, họ đưa tin về các trang web và tòa nhà của mình bằng những tuyên bố rầm rộ về hiệu suất “dẫn đầu thế giới” của họ trong các bảng xếp hạng này. Niềm vui chiến thắng nhất thời từ thứ hạng cao trong bảng xếp hạng không thể bù đắp cho những tổn hại lâu dài mà các trường đại học phải gánh chịu, sự suy giảm chất lượng giáo dục và tính liêm chính trong khoa học.
Phương pháp đánh giá dựa trên bảng xếp hạng đang hủy hoại tinh thần của các tổ chức giáo dục, vốn được giao phó sứ mệnh cao cả là theo đuổi và chia sẻ tri thức, bằng cách khiến họ tập trung vào những mục tiêu vô nghĩa thay vì việc giảng dạy và nghiên cứu.
Rất ít, nếu không muốn nói là không có, các thước đo được sử dụng trong bảng xếp hạng đại học là những chỉ số hợp lệ hoặc đáng tin cậy về chất lượng giáo dục hay nghiên cứu. Ngược lại, chúng đơn giản chỉ phản ánh sự giàu có và uy tín của các trường đại học. Thậm chí tệ hơn, một mục đích chính của những bảng xếp hạng này, một cách phi lý, lại là để những tổ chức thực hiện chúng bán quảng cáo và dịch vụ tư vấn cho chính các trường đại học mà họ xếp hạng.
Việc sử dụng thứ hạng để đánh giá chất lượng giáo dục đại học được xem là một cách tiếp cận sai lầm và gây hiểu lầm, dù vậy, các bảng xếp hạng này vẫn được sử dụng cho nhiều mục đích, bao gồm tuyển sinh, phân bổ tài trợ của chính phủ. Tất cả đều bị lừa. Bất kỳ hình thức giáo dục đại học nào khẳng định chất lượng của nó được thể hiện thông qua bảng xếp hạng đại học thương mại đều là lừa đảo.
Đã có những dấu hiệu cho thấy sự thay đổi. Đại học Utrecht ở Hà Lan gần đây đã tuyên bố sẽ không còn cung cấp dữ liệu cho các bảng xếp hạng thương mại, theo gương của các trường khác, bao gồm Đại học Rhodes ở Nam Phi, nơi đã từ chối cung cấp dữ liệu trong nhiều năm. Các trường đại học đã tham gia “Hơn Cả Xếp Hạng” (More Than Our Rank) cũng nhấn mạnh các cách khác để đo lường chất lượng của họ, mặc dù trong trường hợp này dường như có thể thấy rằng các trường đại học này muốn tận dụng thứ hạng của họ trong khi vẫn giữ được sự liêm chính. Điều này đơn giản là không thể.
Dịch từ WONKHE
