Chắc hẳn trong cuộc sống hàng ngày, bạn đã có lần rơi vào tình huống khi cài cúc áo sơ mi, cài đến khuy cuối cùng rồi bạn mới phát hiện ra mình cài sai. Khi đó bạn sẽ phải làm như thế nào để cài lại cho đúng? Phải cởi hết ra, tìm đúng đến chỗ cúc bắt đầu bị cài sai (thường là những cũng đầu tiên) để cài lại đúng không ạ?
Trong nghiên cứu đôi khi bạn cũng sẽ rơi vào tình huống tương tự, nghĩa là giả sử quy trình nghiên cứu có 10 bước. Bạn làm sai bắt đầu từ bước số 2, nhưng ở bước 3-8 có thể bạn cũng chưa biết mình sai, và chỉ đến bước số 9 hoặc số 10 mới biết mình làm sai.
Khi đó, cũng như việc cài sai cúc áo, bạn phải quay lại từ bước số 2 để sửa sai. Tuy vậy, điểm khác biệt giữa “cài lại cúc áo” và “cài lại cúc nghiên cứu” là ở chỗ, với “cài lại cúc áo” bạn chỉ mất vài giây và không tốn công sức mấy, nhưng “cài lại cúc nghiên cứu” thì chưa chắc.
Với “cài lại cúc nghiên cứu”, trong nhiều trường hợp, bạn sẽ phải tốn rất rất nhiều công sức, nguồn lực, thậm chí tiền bạc. Ví dụ, giả sử trong một nghiên cứu sử dụng survey bảng hỏi, bạn chọn nhầm bộ công cụ của 1 biến, đáng ra phải chọn của tác giả A nhưng bạn lại chọn của tác giả B. Bạn không hề ý thức về lỗi này mà vẫn tiến hành thu thập dữ liệu, phân tích, chạy dữ liệu, cho đến khi có kết quả rồi, bạn mới phát hiện ra bạn sai lầm. Lúc này, để sửa sai, bạn đành phải “cởi hết ra, cài lại” thôi. Nhưng cái giá phải trả cho việc này có thể không hề nhỏ:
Tổng thời gian phát survey lần trước của bạn cho đến khi lấy xong dữ liệu có thể lên tới 3-4 tháng. Lần này làm lại, có khi bạn sẽ phải mất nhiều thời gian hơn (vì lần này bạn oải hơn rồi), có thể lên tới 6-8 tháng.
Trong lần phát survey trước, bạn đã phải nhờ người này, người kia giúp đỡ mới lấy đủ dữ liệu. Khi làm lại, liệu bạn còn nhờ được người ta lần nữa không?
Trong lần phát survey trước, để khuyến khích đáp viên trả lời bảng hỏi cho bạn, bạn đã chi tiền ra mua 1 vài món quà (ví dụ 1 tai nghe không dây, 1 đồng hồ thông minh …) và cho các đáp viên chơi quay sổ số để chọn quà. Khi làm lại, coi như bạn mất không tiền mua quà ở lần phát survey trước. Lần này bạn có lại bỏ tiền ra mua quà nữa hay không?
Chính vì vậy, như đã viết ở tiêu đề bài, để không phải rơi vào tình huống phải “cởi hết ra, cài lại”, bạn hãy nhớ đọc thật kỹ tổng quan lý thuyết, hiểu thật chắc về từng bước trong thiết kế nghiên cứu, tham vấn với những người có kinh nghiệm (giáo của bạn, postdoc, đồng nghiệp lớn tuổi…) và bình tĩnh đi từng bước, thật chậm, nhưng chắc. Để cho chẳng may có sai bước nào, thì cũng phát hiện ra ngay, và thay vì phải “cởi hết các cúc ra, cài lại”, cùng lắm chỉ phải “cởi 1, hoặc cùng lắm 2 cúc thôi là đến chỗ bắt đầu cài sai”.
Khi đó, cái giá phải trả cho bạn sẽ bớt đau thương hơn, bớt tốn kém hơn.
