Giáo dục đại học xuyên quốc gia (TNE – Transnational Higher Education) đã có sự phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, nhờ vào nhu cầu ngày càng cao về bằng cấp quốc tế và mong muốn mở rộng phạm vi hoạt động của các cơ sở giáo dục. Mô hình này đặc trưng bởi việc một trường đại học ở quốc gia này cung cấp các chương trình và cấp bằng cho sinh viên tại một quốc gia khác. TNE mang lại nhiều lợi ích như tăng trưởng tài chính, mở rộng thị trường, xây dựng nguồn nhân lực và giao lưu văn hóa. Tuy nhiên, mô hình này cũng đối mặt với không ít thách thức. Nhóm tác giả Nguyen Hai Ngan Tran và cộng sự, trong công bố trên tạp chí Studies in Higher Education, đã thực hiện một tổng quan hệ thống (systematic review) về các yếu tố thách thức và thành công của TNE, từ đó làm rõ những vấn đề mà mô hình này gặp phải.
Các thách thức này được nhóm tác giả chia thành từng nhóm đối tượng cụ thể. Ở nơi tiếp nhận sinh viên, các nước lo ngại rằng TNE có thể kìm hãm quá trình xây dựng năng lực của hệ thống giáo dục địa phương, áp đặt các giá trị tri thức từ nước ngoài và tạo ra một hệ thống giáo dục không công bằng, chỉ phục vụ sinh viên có điều kiện. Các cơ sở giáo dục xuyên quốc gia phải đối mặt với những thách thức liên quan đến lợi nhuận, chất lượng học thuật, duy trì quan hệ đối tác và xây dựng tính hợp pháp về mặt tổ chức ở nước sở tại. Nhân sự tại đây cũng phải chịu áp lực công việc cao, yêu cầu đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng từ cơ sở gốc, thiếu hỗ trợ tổ chức và cảm giác bất bình đẳng trong mối quan hệ quyền lực.
Đối với phía tổ chức đào tạo, các cơ sở giáo dục gặp khó khăn trong việc duy trì chất lượng chương trình khi “xuất khẩu” chúng ra các nước khác, cũng như khó khăn quản lý nhân sự tham gia giảng dạy, cân bằng kỳ vọng của các bên liên quan về chất lượng giảng dạy đạt chuẩn quốc tế, và duy trì quan hệ hợp tác với các bên liên quan.
Về giảng viên và sinh viên, giảng viên quốc tế gặp khó khăn trong việc hiểu văn hóa địa phương, nhu cầu của sinh viên, cảm giác cô lập với cộng đồng giảng dạy và không chắc chắn về cơ hội thăng tiến nghề nghiệp. Sinh viên phải đối mặt với các phương pháp giảng dạy và đánh giá xa lạ, chương trình giảng dạy không phù hợp với bối cảnh địa phương, sự khác biệt giữa dịch vụ được quảng bá và thực tế, cùng cảm giác cô lập và thiếu quyền lực. Bên cạnh đó, bằng cấp TNE có thể gặp khó khăn để nhận được sự công nhận tại địa phương. Các cơ quan đảm bảo chất lượng gặp phải các thách thức như sự khó thực hiện các quy chế đảm bảo chất lượng ở các trường đại học xuyên quốc gia, thiếu cơ chế kiểm định chất lượng tại một số nước, hay không có sự công nhận lẫn nhau giữa các cơ quan và mạng lưới hợp tác cũng như tồn tại hạn chế trong các hoạt động đánh giá chung. Các nhà tuyển dụng đôi khi cho rằng sinh viên tốt nghiệp TNE thiếu hiểu biết về văn hóa kinh doanh địa phương, các kỹ năng chuyên môn, kiến thức chuyên ngành và khả năng thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ liên quan đến công việc.
Để vượt qua các thách thức và thúc đẩy sự phát triển bền vững, TNE cần tập trung vào một số yếu tố thành công quan trọng. Trước hết, quản lý hiệu quả là yếu tố then chốt, cần phải cân bằng giữa tối ưu hóa dịch vụ và hiệu quả chi phí, chuyển từ việc chỉ đảm bảo chất lượng sang nâng cao chất lượng, tăng cường nhận diện thương hiệu, đạt chứng nhận quốc tế và thúc đẩy cộng đồng thực hành xuyên quốc gia để chuyển giao tri thức. Chương trình giảng dạy quốc tế hóa cũng cần được chú trọng, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng của cơ sở gốc nhưng cũng phải điều chỉnh nội dung giảng dạy sao cho phù hợp với bối cảnh địa phương và chuẩn bị cho sinh viên cả trong nước lẫn quốc tế. Trải nghiệm sinh viên xuyên quốc gia cần được nâng cao từ khi nhập học, chuyển tiếp và đến sau khi tốt nghiệp. Các cơ sở cần phải có sự hiểu biết sâu sắc về nhu cầu của sinh viên, nhằm cung cấp hỗ trợ chuyển tiếp phù hợp và tạo cơ hội giao lưu văn hóa quốc tế. Bên cạnh đó, cũng cần phát triển đội ngũ nhân sự xuyên quốc gia với thái độ đúng đắn, nhận thức văn hóa và trình độ phù hợp để có thể đạt được thành công. Cuối cùng, các quốc gia chủ nhà cần có quy định rõ ràng để định hướng sự phát triển của TNE, đồng thời đảm bảo sự đóng góp của TNE vào sự tiến bộ kinh tế – xã hội và thành lập các cơ quan đảm bảo chất lượng độc lập để giám sát các chương trình TNE.
Nhóm tác giả kết luận rằng phát triển bền vững TNE đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, vừa giải quyết những thách thức vừa khai thác các yếu tố thành công để mang lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan.
Chi tiết nghiên cứu
Tran, N. H. N., Da Encarnação Filipe Amado, C. A., & Santos, S. P. D. (2022). Challenges and success factors of transnational higher education: a systematic review. Studies in Higher Education, 48(1), 113–136. https://doi.org/10.1080/03075079.2022.2121813
