Tổng biên tập và 3/4 số biên tập viên của tạp chí Journal of International Students (JIS) đã từ chức trong sau khi có sự đột ngột chuyển giao quyền quản lý ấn phẩm cho một bên thứ ba không rõ danh tính, dẫn tới việc tiếp tục cam kết xuất bản mở của tạp chí bị đặt ra nhiều chất vấn.
Sự từ chức hàng loạt của nhóm biên tập viên tình nguyện trong tháng này đã đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của tạp chí phi lợi nhuận 12 năm tuổi này, vốn được biết tới là một tạp chí thúc đẩy nghiên cứu giáo dục quốc tế và làm nổi bật các công trình từ các nhóm học giả đa dạng. Việc từ chức hàng loạt nàydiễn ra sau những thay đổi về chính sách biên tập như yêu cầu các tác giả muốn rút bản thảo sau khi nộp phải trả 500 bảng Anh để “bù đắp những nỗ lực hành chính và biên tập đã được đầu tư vào bài báo đến thời điểm đó”.
Trong một bức thư gửi Krishna Bista – biên tập viên sáng lập tạp chí, giáo sư giáo dục đại học tại Đại học bang Morgan – các biên tập viên hiện tại và cựu biên tập viên đã chỉ trích sự thiếu minh bạch trong quá trình chuyển đổi và chất vấn liệu Bista có thẩm quyền pháp lý duy nhất để chuyển giao quyền quản lý mà không hỏi ý kiến của nhóm biên tập hoặc ban cố vấn biên tập hay không.
Nhiều người cũng lo ngại trước việc tạp chí đột ngột chuyển sang tính phí xử lý bài viết đối với các tác giả của các bài báo học thuật. Việc này sẽ khiến công bố trở nên khó khăn hơn cho các học giả mới vào nghề và học giả đến từ các nước đang phát triển.
Nelson Brunsting, phó giáo sư về giáo dục đặc biệt tại Đại học Florida cho biết: “Tôi biết nhiều người trong chúng tôi đã tình nguyện dành rất nhiều thời gian và sự quan tâm cho tạp chí vì chúng tôi tin tưởng vào mục tiêu có một tạp chí truy cập mở, miễn phí cho tác giả, chất lượng cao, thực sự toàn diện và đa dạng. Chúng tôi đã làm được và nó đã thật tuyệt. Việc đơn phương chuyển tạp chí sang cơ chế quản lý thu phí mới mà không thông báo cho các biên tập viên hoặc cộng đồng tác giả là hoàn toàn trái ngược với sứ mệnh và mục đích mà rất nhiều người trong chúng tôi đã nỗ lực thực hiện.”
Tranh chấp này phần nào chỉ ra các vấn đề xung quanh tính công bằng học thuật và tính bền vững tài chính khi mô hình xuất bản truy cập mở ngày càng mở rộng. Tạp chí JIS là tạp chí truy cập mở kim cương (diamond open access), tức các tạp chí không tính phí nộp bài và đọc bài, với chi phí chủ yếu do các trường đại học hoặc hiệp hội học thuật chi trả. Tạp chí đã được những người ủng hộ truy cập mở ca ngợi như một sự lựa chọn tiềm năng cho việc xuất bản vì lợi nhuận, nhưng các nhà điều hành của tạp chí lại phàn nàn rằng việc phụ thuộc vào “tình nguyện viên” là không bền vững.
Trong một loạt email gửi tới The Chronicle, Bista cho biết những thay đổi đó được thực hiện để đảm bảo khả năng tồn tại tài chính bền vững của tạp chí. Ông cũng cho biết không thể tiết lộ tên đội ngũ quản lý mới “vào lúc này” vì một thỏa thuận không tiết lộ thông tin.
Chris R. Glass, giáo sư giáo dục đại học và lãnh đạo giáo dục tại Cao đẳng Boston, đồng thời là tổng biên tập đã từ chức, nằm trong số những người đã ký bức thư cho Bista. Trong một cuộc phỏng vấn, Glass cho biết anh đã biết rằng Bista đã đàm phán với một tổ chức về việc điều hành tạp chí, nhưng anh không tham gia đàm phán và không biết danh tính của nhóm. Anh ấy đã thảo luận riêng về việc từ bỏ vị trí biên tập viên sau 5 năm làm tình nguyện viên.
Glass cho biết ông chỉ biết tới tình trạng này khi một số tác giả đã gửi bản thảo cho tạp chí liên hệ và nhận được những tin nhắn khó hiểu mà ông không biết gì về nó. Một tác giả đã được gửi qua email một tài liệu có chỉnh sửa và lời đề nghị xuất bản bài báo của cô ấy dưới dạng “cuốn sách độc lập” – mặc dù thực tế là Glass đã xử lý bản thảo của cô ấy và đã gửi nó cho ba nhà nghiên cứu khác để tiến hành bình duyệt. Glass cho biết tạp chí có hệ thống quán lý trực tuyến, do đó biên tập viên không có các liên hệ trực tiếp qua email với tác giả.
Hai tác giả khác cũng đã rất ngạc nhiên khi nhận được tin nhắn cho biết tạp chí sẽ xuất bản bản thảo đã gửi trước đó của họ nếu họ trả phí xử lý bài báo là 2.500 bảng Anh. Ngoài ra, Glass cho biết ông đã bị khóa khỏi trang web và hệ thống gửi bài của tạp chí mà không báo trước.
Glass cho biết ông quyết định từ chức khi “Tôi nhận ra mình đã mất quyền kiểm soát biên tập và các nguyên tắc biên tập của chúng tôi không được tuân theo. Tôi mệt mỏi khi chỉ biết về các quyết định và hành vi sau khi các nhân viên, tác giả và biên tập viên thực hiện nó một cách bối rối.”
Glass cũng cho biết tạp chí dường như không tuân thủ các nguyên tắc đạo đức thường được áp dụng trong xuất bản học thuật, bao gồm việc liệt kê thông tin về quản lý và quyền sở hữu cũng như cảnh báo các nhà nghiên cứu về những thay đổi tiềm ẩn trong chính sách của tác giả. Trang web mới của tạp chí lại khẳng định họ tuân thủ các nguyên tắc của Ủy ban Đạo đức Xuất bản.
Trong email gửi tới Glass, Judith Barnsby, người đứng đầu ban biên tập tại Danh mục Tạp chí Truy cập Mở (Directory of Open Access Journals), đã lưu ý tới chi phí xử lý bài báo “đắt đỏ” hiện giờ của JIS và cho biết tổ chức của bà sẽ tiến hành “đánh giá khẩn cấp” để xác định xem liệu tạp chí này còn đáp ứng các thực hành tốt nhất về truy cập mở để tiếp tục được chỉ mục trong danh sách của họ hay không.
Tổng hợp từ The Chronicles và Times Higher Education
