Nghiên cứu trung gian qua Internet (Internet-mediated research – IMR), hay còn được gọi là “nghiên cứu trực tuyến”, là thuật ngữ chỉ việc thu thập dữ liệu nghiên cứu trên môi trường trực tuyến như thông qua các phần mềm khảo sát trực tuyến, các trang web, các diễn đàn trực tuyến, mạng xã hội,..
Hiệp hội Tâm lý học Anh định nghĩa IMR là “bất cứ nghiên cứu nào có bao gồm việc thu thập dữ liệu từ xa từ hoặc về khách thể con người sử dụng mạng Internet và những công nghệ liên quan tới nó.”
Có hai dạng IMR:
– Tiếp cận phản ứng (reactive approach): khách thể chủ động tương tác với vật liệu nghiên cứu
– Tiếp cận không phản ứng (non-reactive approach): nhà nghiên cứu thu thập dữ liệu một cách kín đáo (thông qua khai phá dữ liệu <data mining> hay quan sát).
Khảo sát
Hình thức thu thập dữ liệu thông qua khảo sát và bảng hỏi trực tuyến ngày càng trở nên quen thuộc hơn, đặc biệt là sau đại dịch COVID-10. Một số công cụ khảo sát trực tuyến phổ biến có thể kể đến là Qualtrics, SurveyMonkey, Google Form. Một số lưu ý khi thực hiện khảo sát trực tuyến:
– Thiết bị: Khi thiết kế một bảng hỏi trực tuyến, hãy lưu ý lựa chọn công cụ và các cài đặt sao cho tương thích với nhiều thiết bị (điện thoại thông minh, máy tính,..).
– Chỉ số tham gia (uptake) và bỏ giữa chừng (drop-out): So với việc rải bảng hỏi bản cứng trực tiếp, chỉ số tham gia khảo sát trực tuyến thấp hơn nhiều và chỉ số bỏ ngang khảo sát giữa chừng cũng cao hơn nhiều lần.
– Bot: Nhà nghiên cứu có thể nhận được nhiều phiếu trả lời đến từ các bot (các ứng dụng tự động được lập trình để thực hiện các tác vụ) khi thu thập phiếu trả lời trực tuyến. Để lọc các dữ liệu từ các bot, nhà nghiên cứu có thể: (1) sử dụng các logic phân nhánh cao cấp; (2) sử dụng các câu hỏi mở; (3) hỏi các câu hỏi tương tự nhiều lần để kiểm tra độ nhất quán; (4) có một câu hỏi yêu cầu khách thể phải lựa chọn một đáp án cụ thế, ví dụ, “hãy chọn ‘vô cùng đồng ý’ ở câu hỏi này”.
– Sự đồng thuận: Bởi vì người tham gia không thể ký trực tiếp giấy đồng thuận như khi tiến hành rải bảng hỏi trực tiếp, hãy lưu ý thiết lập một trang trong bảng hỏi trực tuyến để họ đọc về các điều khoản đồng thuận và có các check-box để họ đưa ra quyết định.
– Bảo mật: Hãy nhớ rằng tính bảo mật của dữ liệu trực tuyến cũng sẽ cần được duy trì thông qua việc nó được lưu trữ trên một phần mềm khảo sát được bảo vệ bằng mật khẩu.
– Sở hữu trí tuệ: Một số công cụ và thang đo có thể có các quy định về Bản quyền, tức chúng không được phép xuất bản trực tuyến. Hãy lưu ý điều này trước khi lựa chọn các công cụ nghiên cứu trong IMR.
Phỏng vấn/Nhóm tập trung
Có rất nhiều công cụ giao tiếp trực tuyến có sẵn trên thị trường có thể được sử dụng để tổ chức các cuộc phỏng vấn và các nhóm tập trung như Discord, Google Meet, Microsoft Teams,… Rất nhiều trong số này cung cấp các phiên bản miễn phí và vận hành rất hiệu quả. Một số điều lưu ý khi chọn phần mềm trực tuyến thích hợp:
– Bảo mật: Không sử dụng phần mềm sử dụng máy chủ của bên thứ ba với dữ liệu của người dùng. Đồng thời đảm bảo phần mềm bạn chọn được mã hóa end-to-end
– Đồng thuận: Bên cạnh việc đạt được tuyên bố đồng thuận dưới dạng điện tử như qua e-mail, hãy cân nhắc một số dạng thức khác như băng ghi âm âm thanh.
– Mạng Internet: Khi thực hiện các cuộc phỏng vấn, hãy sử dụng mạng WiFi riêng tư (ví dụ: mạng gia đình hoặc trường đại học), và tránh các mạng công cộng kém an toàn hơn (ví dụ: có thể truy cập trong quán cà phê, sân bay, v.v.)
– Quyền đối với ứng dụng: Nhiều phần mềm giao tiếp trực tuyến hoạt động dưới dạng Ứng dụng, vì vậy hãy lưu ý những quyền nào mà bạn và những người tham gia của bạn có thể cần phải chấp nhận nếu bạn chọn sử dụng những quyền này. Các quyền này có thể bao gồm cấp quyền truy cập vào các tính năng của thiết bị như máy ảnh, micrô, bộ nhớ và danh bạ.
– Xác thực: Đảm bảo rằng bất kỳ thiết bị nào bạn đang sử dụng để thực hiện phỏng vấn và lưu trữ bất kỳ dữ liệu âm thanh nào đều có xác thực an toàn (ví dụ: mật khẩu, nhận diện khuôn mặt, giọng nói hoặc dấu vân tay).
– Ghi âm: Xem xét xem liệu phần mềm đó có chức năng ghi âm để đảm bảo bạn có thể ghi lại chính xác và đầy đủ về cuộc phỏng vấn không.
– Dung lượng: Nếu bạn đang thực hiện các nghiên cứu với nhóm tập trung, hãy xem xét liệu phần mềm có công suất tối đa cho các cuộc gọi âm thanh hoặc video không.
– Tránh các dịch vụ phiên âm như Otter vì điều này sẽ chuyển dữ liệu sang bên thứ ba để dịch nội dung, do đó ảnh hưởng đến tính bảo mật của dữ liệu.
Dữ liệu từ điện thoại thông minh
Nhiều nghiên cứu gần đây đã tận dụng hiệu quả các ứng dụng trên điện thoại thông minh (ví dụ: ứng dụng đo lường thời gian sử dụng thiết bị của Apple) để tìm hiểu về các hành vi trực tuyến của mọi người. Điều này có thể giúp cung cấp dữ liệu chính xác hơn về việc sử dụng màn hình so với khảo sát dựa trên tự báo cáo. Một số lưu ý khi sử dụng điện thoại thông minh để có được dữ liệu khách quan:
– Đạt được sự đồng thuận: Việc này thường được thực hiện theo quy trình đồng thuận thông thường, tức là đạt được sự đồng thuận của khách thể trước khi tiến hành thu thập dữ liệu.
– Tính thực tế: Các tính năng như ứng dụng ghi lại thời gian sử dụng điện thoại của Apple ghi lại thời gian sử dụng tất cả các ứng dụng, trang web, v.v. mà người dùng đã truy cập. Lưu ý rằng chính những người tham gia có thể thay đổi cài đặt của họ để chặn chính họ sử dụng một số ứng dụng nhất định (tức là “Thời gian ngừng hoạt động”) và đặt giới hạn về thời gian họ sử dụng ứng dụng. Đảm bảo những người tham gia nhận thức được rằng việc thay đổi cài đặt giữa chừng khi họ tham gia vào nghiên cứu có thể làm nhiễu dữ liệu. Hãy thông báo trước cho khách thể một số thông tin tóm tắt về cách bạn muốn người tham gia phản ứng trước những vấn đề này.
Dữ liệu trực tuyến
Phần này đề cập tới những nghiên cứu sử dụng các bài đăng trên các trang mạng xã hội hoặc các dạng dữ liệu trực tuyến công khai khác để thực hiện phân tích dữ liệu thứ cấp. Một số lưu ý:
– Ẩn danh: Không bao giờ sử dụng nguyên văn bài đăng/nội dung từ những người tham gia khi báo cáo kết quả nghiên cứu. Các nội dung đó có thể được tìm kiếm ngược lại để xác định danh tính những người tham gia.
– Quyền riêng tư: Chỉ sử dụng dữ liệu trong miền công cộng, có thể truy cập được mà không cần đăng nhập, xác thực hoặc yêu cầu quyền truy cập.
– Đồng thuận: Vì chỉ các nền tảng công cộng mới được phép sử dụng cho các nghiên cứu như thế này, người dùng đang hành xử trong những gì được coi là không gian công cộng, với quan điểm rằng hành vi này có thể quan sát được đối với bất kỳ ai. Do đó, nhà nghiên cứu không cần đạt được sự đồng thuận để thu thập những dữ liệu này.
Những gợi ý để thu hút người tham gia nghiên cứu trực tuyến
– Như với bất kỳ nghiên cứu nào, hãy đảm bảo rằng mọi quảng cáo bằng văn bản đã được phê duyệt về mặt đạo đức cùng với các tài liệu đạo đức khác.
– Quảng cáo phải ngắn gọn, thân thiện với người dùng (ví dụ: tránh dùng nhiều thuật ngữ học thuật) và phải đầy đủ thông tin.
– Nếu bạn đang tìm kiếm khách thể thông qua mạng xã hội, hãy xem xét cộng đồng nào là đại diện và có liên quan tới nghiên cứu, và nêu điều này trong tài liệu đạo đức của bạn. Đây có thể là các nhóm Facebook cụ thể, các trang cộng đồng,… Đừng cho rằng việc đăng quảng cáo lên các nền tảng truyền thông xã hội của riêng bạn sẽ thu được mẫu đại diện nhất cho tất cả các loại nghiên cứu.
– Nếu quảng cáo trên mạng xã hội, hãy xem xét việc sử dụng một hình ảnh minh họa bao gồm các thông tin chính về nghiên cứu để bổ sung cho quảng cáo văn bản của bạn. Điều này có thể cho phép bạn bao gồm một số thông tin bổ sung có thể không phù hợp với các nền tảng có giới hạn ký tự.
– Lưu ý rằng quảng cáo trực tuyến có thể cho phép thông tin về bạn hiển thị công khai (ví dụ: ảnh hồ sơ, thông tin tiểu sử, tên trường đại học). Đảm bảo rằng bạn kiểm tra xem thông tin hồ sơ của bạn trên bất kỳ nền tảng nào không tiết lộ bất kỳ điều gì bạn không muốn cả thế giới nhìn thấy.
– Hãy quan tâm đến cộng đồng trực tuyến mà bạn đang tìm kiếm sự trợ giúp. Tham gia vào các cộng đồng này trước khi bạn nghiên cứu, xây dựng mối quan hệ, liên tục kiểm tra các bài đã đăng để xem mọi người có câu hỏi, thắc mắc nào không, và quay lại thể hiện lời cảm ơn khi kết thúc quá trình nghiên cứu.
Dịch từ lindakkaye
