Một nghiên cứu gần đây được công bố trên Tạp chí Quality in Higher Education (Q2, IF = 1.4) đã làm sáng tỏ những phức tạp và thách thức mà hệ thống đảm bảo chất lượng giáo dục đại học của Việt Nam đang phải đối mặt, đặc biệt liên quan đến chất lượng đội ngũ giảng viên. Nghiên cứu do hai tác giả, gồm Huong Thi Pham đến từ Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và Cuong Huu Nguyen đến từ Trường Đại học Tôn Đức Thắng, thực hiện. Nghiên cứu đã đưa ra những hiểu biết quan trọng về tính hiệu quả của các cơ chế đảm bảo chất lượng hiện tại và tác động của chúng đối với việc phát triển đội ngũ giảng viên ở các trường đại học Việt Nam.
Nghiên cứu sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu với 36 người tham gia từ ba trường đại học, bao gồm các người đứng đầu bộ phận đào tạo, nhân viên đảm bảo chất lượng, và giảng viên. Kết quả cho thấy có khoảng cách đáng kể giữa chính sách đảm bảo chất lượng và thực tiễn thực tế tại các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam. Mặc dù đã đưa ra các cơ chế đảm bảo chất lượng nhằm cải thiện chất lượng tổng thể của giáo dục đại học, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng các hệ thống này vẫn còn tác động hạn chế đến việc đảm bảo chất lượng đội ngũ giảng viên.
Một trong những phát hiện nổi bật nhất là sự phổ biến của các giảng viên không đủ tiêu chuẩn giảng dạy các khóa học ngoài lĩnh vực chuyên môn của họ. Vấn đề này đặc biệt rõ ràng trong các chương trình tiếng Anh thương mại, trong đó nhiều học giả có nền tảng về TESOL hoặc ngôn ngữ học ứng dụng được yêu cầu giảng dạy các khóa học liên quan đến kinh doanh mà không có đủ kiến thức chuyên môn. Nghiên cứu cũng phát hiện ra những dấu hiệu của chủ nghĩa thân hữu (cronyism) trong quá trình tuyển dụng và thiếu các chương trình đánh giá hiệu quả đối với đội ngũ giảng viên.
Nhóm tác giả đã xác định hai yếu tố chính góp phần gây ra những vấn đề này. Thứ nhất, tính chất tập trung của mô hình quản trị giáo dục đại học của Việt Nam đã phần nào hạn chế quyền tự chủ của các trường, đặc biệt trong các lĩnh vực như tuyển dụng nhân viên và chế độ lương. Hạn chế này khiến các trường đại học gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân giảng viên viên có trình độ. Thứ hai, các tiêu chuẩn và chính sách đảm bảo chất lượng hiện tại dường như chưa đủ để giải quyết những vấn đề này, khi các trường đại học có thể được công nhận mặc dù có đội ngũ giảng viên không đủ tiêu chuẩn hoặc quy trình tuyển dụng không rõ ràng.
Nhóm tác nhấn mạnh sự cần thiết phải có một cách tiếp cận toàn diện hơn đối với cải cách giáo dục đại học: “Phát hiện của chúng tôi nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải gắn kết các cơ chế đảm bảo chất lượng với những cải cách quản trị rộng hơn trong giáo dục đại học Việt Nam, bao gồm quyền tự chủ về tài chính, đồng thời tăng cường các tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng có thể là chìa khóa để cải thiện chất lượng đội ngũ giảng viên.”
Nghiên cứu đề xuất một số khuyến nghị cho các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo trường đại học. Chúng bao gồm việc xem xét lại các chính sách đảm bảo chất lượng để đảm bảo chúng duy trì hiệu quả các tiêu chuẩn tối thiểu, đặc biệt đối với trình độ của đội ngũ giảng viên. Các nhà nghiên cứu cũng ủng hộ việc chuyển đổi sang một hệ thống quản lý phi tập trung hơn, trao cho các trường đại học quyền tự chủ lớn hơn trong việc tuyển dụng và đánh giá nhân viên.
Nghiên cứu này đóng góp đáng kể vào diễn biến đang diễn ra về cải cách giáo dục đại học ở Việt Nam và cung cấp những hiểu biết có giá trị cho các quốc gia khác đang vật lộn với những thách thức tương tự trong hệ thống đảm bảo chất lượng của họ. Khi Việt Nam tiếp tục giải quyết sự phức tạp của quá trình đại chúng hóa và đa dạng hóa trong giáo dục đại học, việc hiểu rõ những động lực này ngày càng trở nên quan trọng để đảm bảo chất lượng và hiệu quả của các tổ chức học thuật của mình.
Chi tiết nghiên cứu
Pham, H. T., & Nguyen, C. H. (2020). Academic staff quality and the role of quality assurance mechanisms: the Vietnamese case. Quality in Higher Education, 26(3), 262–283.
