Sự bùng nổ của các bản tin khoa học

Dịch vụ bản tin (Newsletter) đã tồn tại từ lâu, nhưng độ phổ biến của chúng trong vài năm gần đây đã tăng lên đáng kể. Những nền tảng như Ghost, Medium hay Substack cùng các bản tin khoa học đều góp phần vào sự tăng trưởng này.

Sự thất bại của Quảng cáo như một mô hình lợi nhuận

Nhân tố quan trọng nhất dẫn đến xu hướng này có lẽ là sự nhận thức việc quảng cáo là một mô hình doanh thu kém hiệu quả cho nội dung đăng tải lên web, bao gồm cả Blog. Đặc biệt đối với nội dung về khoa học, khi lĩnh vực này thường chỉ chú trọng vào các cộng đồng nhỏ, phân mảnh, thay vì cố thu hút lượng truy cập lớn. Xu hướng này trở nên trầm trọng hơn do sự phát triển của những nền tảng và công nghệ quảng cáo cá nhân hoá , vốn nhận nhiều cáo buộc rằng chúng không tôn trọng quyền riêng tư của người dùng và đã dẫn đến các quy định như GDPR (General Data Protection Regulation – Quy định Bảo vệ Dữ liệu Chung), được thực thi tại Liên minh Châu Âu từ tháng 5 năm 2018.

Sự thất bại của mạng xã hội và X (trước đây là Twitter)

Cuộc chạy đua giữa việc quảng cáo kiếm lợi nhuận và bảo vệ quyền riêng tư của người dùng đã dẫn tới một hậu quả trực tiếp về cách chúng ta tương tác trực tuyến. Hậu quả càng trở nên trầm trọng hơn bởi Đại dịch khiến cho mạng xã hội trải qua những thay đổi lớn nhất trong hơn 10 năm trở lại đây. 12 tháng vừa qua, Twitter đã thay đổi chủ sở hữu và đây không còn là nơi trao đổi của giới khoa học, bao gồm cả việc tìm kiếm các ấn phẩm mới, sự kiện, hoặc bài blog về khoa học. Một tác động phụ của sự phát triển này là chỉ số altmetrics không còn là thước đo hữu ích. Các nhà khoa học đã giảm mạnh tần suất sử dụng Twitter hay chuyển sang các nền tảng mạng xã hội khác. Hiện nay, khả năng hiển thị của bài đăng trên Twitter chủ yếu xác định bởi các nguồn dữ liệu thuật toán thay vì đến từ người dùng. Mạng xã hội Facebook/Meta và Reddit cũng gặp các vấn đề tương tự, và điều này liên quan đến sự sở hữu và kiểm soát của các tổ chức tư nhân trên hầu hết các nền tảng mạng xã hội phổ biến.

Bản tin là sự lựa chọn thay thế

Bản tin cung cung cấp một lựa chọn thú vị thay thế cho quảng cáo và mạng xã hội “truyền thống”. Dịch vụ này đặc biệt hứa hẹn với những bài Blog khoa học vì có thể kết hợp một cách dễ dàng với các nền tảng viết Blog, kể cả những nền tảng độc lập như Ghost, Substack, Medium, hay những nền tảng có tích hợp chứng năng blog như các trang blog khoa học của Rogue Scholar. 

Bản tin có thể cung cấp nguồn thu nhập bền vững hơn so với quảng cáo cũng như tiếp cận người dùng trực tiếp thay vì phụ thuộc vào các mạng xã hội nhiều biến động như hiện nay.

Những vấn đề với bản tin

Còn tồn động nhiều vấn đề liên quan đến dịch vụ bản tin. Thách thức lớn nhất mà tôi các nội dung này sẽ trở nên cần được trả phí để được đọc. Thứ vốn đi ngược lại với các tiêu chí của Khoa học mở và tái sử dụng nội dung học thuật miễn phí.

Thách thức khác là email không phải phương tiện tốt nhất cho giao tiếp học thuật. Email thích hợp cho các bản tin định kỳ, nhưng không phải là giải pháp lý tưởng để phổ biến thông tin một cách rộng rãi. Thật tốt khi chúng ta có trình đọc RSS và mạng xã hội, vì phụ thuộc quá nhiều vào bản tin có cảm giác như sự giao tiếp bị thụt lùi về những năm 1990.

Kết luận

Bản tin dần trở thành một phương thức tích hợp tốt với các trang Blog khoa học. Điều quan trọng đối với các trang Blog này là việc các nội dung có thể được đọc và tái sử dụng một cách  miễn phí (lý tưởng khi sử dụng giấy phép CC-BC), và nội dung đó nên được đăng tải lên bảng tin RSS và trang web. Phương pháp này phù hợp với các Nguyên tắc Cơ sở hạ tầng Học thuật Mở (Principles of Open Scholarly Infrastructure):

Doanh thu dựa đến từ dịch vụ thay vì dữ liệu – dữ liệu liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp phải là tài sản của cộng đồng. Các nguồn doanh thu phù hợp có thể bao gồm các dịch vụ gia tăng giá trị (Value-added services), tư vấn (Consulting), các hợp đồng mức dịch vụ API (API Service Level Agreements) hoặc phí thành viên (Membership fees).

Tài liệu tham khảo

Vidal Valero, M. (2023). Thousands of scientists are cutting back on Twitter, seeding angst and uncertainty. Nature, 620(7974), 482–484.

Bilder, G., Lin, J., & Neylon, C. (2020). The Principles of Open Scholarly Infrastructure.

Fenner, M. (2023). The Rogue Scholar weekly newsletter launches on Wednesday.

Copyright © 2023 Martin Fenner. Distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 License.

Dịch từ Front Matter

--- Bài viết này có hữu ích không? ---

Nhấn sao để đánh giá!

Đánh giá trung bình 5 / 5. Số đánh giá: 1

Chưa có đánh giá.

Có thể bạn quan tâm

Tin Hot

Tin đang nổi

Theo dõi

Tin ảnh