Đầu năm nay, Dan Pollock và Heather Staines đã nghiên cứu về chi phí xuất bản bài báo khoa học (Article Processing Charges – APC). Gần đây, họ tiếp tục phân tích mức tăng của APC so với mức lạm phát. Với việc ghi nhận mức tăng giá đáng kể trong năm 2024, câu hỏi đặt ra là liệu chi phí xuất bản thực tế có đang tăng lên hay giảm đi.
Bối cảnh
Mỗi năm, nhóm tác giả khảo sát danh sách phí xử lý bài viết của hơn 30 nhà xuất bản lớn và quan trọng trong giới học thuật. Quay trở lại năm 2015, bộ dữ liệu bao gồm hơn 20.000 đầu tạp chí khác nhau và hơn 130.000 đầu mục/năm. Đến năm 2024, các tác giả ghi nhận mức tăng đáng kể. Những tạp chí mở (fully OA) có mức APC tăng khoảng 9,5% so với một năm trước đó. Với tạp chí hỗn hợp (hybrid), mức tăng là khoảng trung bình 4,2% trong cùng kỳ. APC cao nhất của tạp chí mở vẫn ở mức 8.900 USD nhưng đối với tạp chí hỗn hợp thì lại tăng lên thành 12.290 USD (tăng 600 USD so với năm trước).
Trong khi đó, các tác giả chú ý rằng mức lạm phát của những năm gần đây đã tăng cao hơn mức trung bình của nhiều năm. Điều này tương đồng với những khám phá được đề cập đến trong bài phân tích “Giá trị thực sự của ngành chúng ta có đang thu hẹp lại không?”, khi doanh thu vào thị trường tạp chí học thuật nói chung thực tế đã giảm theo giá trị thực. Vì vậy, các tác giả nhận định chi phí xuất bản nói chung đã giảm nhẹ. Tuy nhiên, điều này có đúng với mức thu của APC không?
Tương tự với nghiên cứu trước đó, nhóm tác giả tiếp tục Chỉ số giá tiêu dùng (Consumer Price Index – CPI) toàn cầu làm chỉ số lạm phát, vì họ cho rằng nó thể hiện quan điểm thực tế nhất về thị trường xuất bản học thuật. Các tạp chí không thu APC bị loại trừ ra khỏi dữ liệu, giúp cho các tác giả có thể thấy rõ hơn tác động khi các nhà xuất bản quyết định tính phí APC cho tạp chí của mình.
Phí xuất bản bài báo khoa học (APC) có đang tăng hay không?
Biểu đồ dưới đây so sánh mức tăng của APC với mức tăng của lạm phát trong những năm gần đây. Kết quả cho thấy, mặc dù APC có tăng nhưng mức tăng này thường chậm hơn mức tăng của lạm phát, nghĩa là giá trị thực của APC giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, có ngoại lệ là năm 2021 với mức tăng APC cao bất thường.
Thay đổi trung bình theo năm của APC được thể hiện bằng đường màu xanh, và mức tăng sau khi điều chỉnh theo mức lạm phát được thể hiện bằng đường màu đỏ.Mức thay đổi dương tức là APC đã tăng trong năm đó và ngược lại.
Xu hướng giá tạp chí truy cập mở hoàn toàn
Biểu đồ 2 minh họa sự thay đổi giá của các tạp chí khoa học có hình thức truy cập mở hoàn toàn.
Kết quả cho thấy, khác với xu hướng chung, giá của tạp chí truy cập mở hoàn toàn có xu hướng tăng nhanh hơn lạm phát, đặc biệt là trong các năm 2021 và 2024.
Kết luận
Tác giả kết luận rằng, mặc dù phí xuất bản truy cập mở (OA) có tăng, nhưng mức tăng này thấp hơn mức tăng của lạm phát. Điều này cho thấy giá trị thực của thị trường OA đang tăng.
Theo đó, sự gia tăng nhu cầu sử dụng hình thức xuất bản mở dẫn đến tổng chi phí tăng lên, tuy nhiên, người dùng đang nhận được nhiều giá trị hơn với số tiền bỏ ra. Tình hình này tương tự với toàn bộ thị trường xuất bản học thuật.
Đối với các tạp chí truy cập mở hoàn toàn, mức tăng giá nhanh hơn lạm phát nhưng vẫn thấp hơn mức tăng trưởng nhu cầu. Điều này một phần do giá xuất phát từ mức thấp hơn so với các loại hình xuất bản khác.
Vì vậy, trong các cuộc thảo luận về chi phí và khả năng tiếp cận của OA, tác giả đề xuất rằng cần chú ý đến sự thay đổi giá trị thực tế theo thời gian.
Dịch từ: Delta Think
