Xu hướng quốc tế hóa đang chững lại trên toàn cầu?
Việc tiếp cận các cơ sở giáo dục đại học hàng đầu đang ngày càng khó khăn, ngay cả khi các trường đại học đang chịu áp lực về việc thu hút sinh viên quốc tế.
Ba quốc gia có nền giáo dục đại học lớn bao gồm Anh, Canada và Úc đang tích cực điều chỉnh chính sách tuyển sinh đối với sinh viên quốc tế. Dưới góc độ của các quốc gia chủ nhà, có nhiều lý do khiến các chính sách này ngày càng trở nên thắt chặt hơn. Từ quan điểm của người dân về vấn đề nhập cư đến nguồn cung nhà ở, tất cả đã biến tình trạng này trở thành bài toán đầy thách thức.
Tại Anh, chính phủ đang xem xét lại Visa Graduate Route (lộ trình thị thực làm việc lâu dài tại Anh dành cho sinh viên quốc tế), với lý do số lượng du học sinh đang góp phần làm trầm trọng vấn đề nhập cư quá mức. Tại Canada, chính phủ tạm thời giới hạn số lượng du học sinh nhằm giải quyết thách thức về vấn đề “phát triển bền vững.” Trong khi đó, chính phủ Úc đang cân nhắc một số “giải pháp có phần phức tạp” từ Bộ trưởng bộ Giáo Dục đưa ra để kiểm soát tình hình.
Tại sao các quốc gia lớn đồng loạt thúc đẩy những thay đổi chính sách mạnh mẽ vào thời điểm này, và điều gì tạo nên xu hướng đó?
Từ mâu thuẫn cũ đi tới cao trào
Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, sinh viên quốc tế trở thành chủ đề tranh luận chính trị, khi Nhà Trắng liên tục đối đầu với các quốc gia về vấn đề nhập cư và an ninh.
Tại Anh, các phe bảo thủ từ lâu đã ủng hộ giới hạn số lượng du học sinh. Báo cáo của viện nghiên cứu Onward vào năm 2020 đã kêu gọi áp dụng hạn ngạch đối với du học sinh, cho rằng các trường đại học đang phụ thuộc quá mức vào nguồn thu từ sinh viên ngoại quốc. Đồng thời bày tỏ lo ngại rằng sinh viên quốc tế đang dần thay thế sinh viên trong nước. Với nguồn thu học phí cao, du học sinh có thể được ưu tiên hơn sinh viên trong nước.
Cốt lõi của lập luận này xoay quanh hai vấn đề chính: “khả năng chống chịu” và “sự phụ thuộc quá mức.” Ban đầu, dư luận chủ yếu chỉ trích vấn đề về an ninh nhưng hiện nay vấn đề về “sự phụ thuộc quá mức” đã trở thành mối quan tâm hàng đầu.
Tại Anh, nguồn thu từ học phí của du học sinh chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu của các trường đại học, gần như bù đắp các khoản chi phí vận hành khổng lồ. Tuy nhiên, trong khi các trường đại học cần thêm số lượng du học sinh để duy trì hoạt động, các nhà hoạch định lại tìm cách giảm bớt.
Nhập cư và những câu chuyện Chính trị
Chính trị Anh đã kéo sinh viên vào các cuộc tranh luận gay gắt về vấn đề nhập cư. Cuối năm 2023, Bộ trưởng Nội vụ James Cleverly công bố cuộc rà soát visa Graduate Route, nhằm ngăn chặn lạm dụng và bảo vệ chất lượng của giáo dục đại học tại Vương quốc Anh. Quyết định này nằm trong kế hoạch di cư của chính phủ. Số lượng di cư ròng tính đến tháng 6/2023 là 672.000, tuy thấp hơn tháng 12/2022, nhưng vẫn cao hơn mức mong muốn.
Thông báo này đi kèm với một thay đổi gây tranh cãi: mức lương tối thiểu dành cho người lao động nhập cư được nâng từ 26.200 bảng lên 38.700 bảng. Con số quá cao này đã ngăn cản nhiều sinh viên quốc tế tiếp cận các công việc sau tốt nghiệp.
Sức ép từ Graduate Route đã tác động mạnh đến số lượng du học sinh. Ian Chrichton và James Pitman, Giám đốc điều hành Study Group, nhấn mạnh rằng công việc sau tốt nghiệp là yếu tố quyết định trong đầu tư học tập của hộ gia đình. Đồng thời, ông cũng kêu gọi chính phủ hỗ trợ chính sách để duy trì Vương quốc Anh là điểm đến học tập hấp dẫn cho giới trẻ tài năng toàn cầu.
Một báo cáo của BBC đã chỉ ra chính phủ Anh thất bại thực hiện cam kết kiểm soát nhập cư, đồng thời nhấn mạnh sự đóng góp lớn của du học sinh. Trong số 1.405.000 visa cấp trong năm 2023, có đến 606.000 là visa du học, gần bằng số visa lao động.
Tuy nhiên, những con số này không thể hiện thực tế số lượng cư dân lâu dài. Mặc dù một số sinh viên sẽ ở lại làm việc sau khi tốt nghiệp, nhưng đây chỉ là một phần nhỏ trong tổng số sinh viên quốc tế.
Tại Úc, chính phủ đối mặt với hai thách thức lớn: kiểm soát số lượng du học sinh và giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động. Tháng 4/2023, chính phủ liên bang Úc đã bắt đầu cải cách hệ thống nhập cư. Bộ trưởng Nội vụ Claire O’Neill cho biết hệ thống hiện tại không đủ khả năng giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng nhất của quốc gia kể từ sau Thế chiến thứ Hai.
Bộ trưởng Giáo dục Úc Jason Clare khẳng định rằng các quy định mới được thiết lập nhằm đảm bảo tiêu chuẩn cao và ngăn ngừa sự lạm dụng. Ông cho biết các thay đổi trong Chính sách Di cư áp dụng các tiêu chuẩn đạo đức cao hơn, bảo đảm sự phát triển bền vững của giáo dục đại học .
Giống như Anh, Úc cũng áp dụng mức lương tối thiểu yêu cầu cho visa, được đặt ở mức 53.900 AUD vào năm ngoái. Tuy nhiên, trong khi Anh gặp phản ứng dư luận gay gắt vì ngưỡng lương cao, ngưỡng lương thấp ở Úc lại cho phép sinh viên tốt nghiệp đủ điều kiện dù không có công việc liên quan đến chuyên ngành.
Tại Canada, chính phủ công bố hạn chế số lượng giấy phép du học, giảm xuống còn 360.000, ít hơn 35% so với năm 2023. Tổng số du học sinh quốc tế tại Canada đã đạt 800.000 người vào năm 2022.
Văn phòng nhập cư Canada cho biết: “Du học sinh quốc tế làm giàu cho cộng đồng, đồng thời đóng góp vào cấu trúc xã hội, văn hóa và kinh tế của Canada,” Mức hạn này chỉ là tạm thời trong hai năm, các giấy phép hiện tại vẫn được gia hạn như bình thường.
Một phát ngôn viên của IRCC chia sẻ với tờ báo The PIE: “Chúng ta cần quản lý số lượng du học sinh đến Canada một cách bền vững và ngăn ngừa những hành vi xấu có thể đe dọa đến hệ thống giáo dục quốc gia”.
Ngành giáo dục Canada vẫn duy trì thái độ lạc quan, cho rằng các chính sách mới chỉ mang tính tạm thời và nhằm điều chỉnh lại tình hình. Phát biểu tại hội thảo PIE, Larissa Bezo, CEO của CBIE, nhận định mặc dù những thay đổi này không hoàn toàn lý tưởng, nhưng chúng mở ra cơ hội để ngành giáo dục trở nên chiến lược hơn, bền vững hơn trong dài hạn.
Áp lực về định cư nhà ở
Mặc dù các quốc gia có chính sách khác biệt đối với du học sinh, vấn đề nhà ở luôn là một vấn đề chung được xem xét.
Nguồn cung nhà ở trở thành một vấn đề cấp bách tại Canada. Ước tính rằng cần đến 3,5 triệu ngôi nhà giá cả trung bình vào năm 2030 để khôi phục khả năng chi trả của thị trường nhà ở. Đây là một trong những yếu tố thúc đẩy việc giới hạn số lượng du học sinh.
IRCC chia sẻ với The PIE: “Du học sinh quốc tế tuy không phải là nguyên nhân chính gây ra thiếu nơi ở, nhưng sự gia tăng số lượng du học sinh đã tạo ra nhu cầu lớn về nhà ở và các dịch vụ”.
Tại Úc, vấn đề nhà ở đã trở thành một yếu tố quan trọng trong cuộc tranh luận về số lượng sinh viên quốc tế. Sau khi có thông tin về việc cắt giảm số lượng du học sinh, chính phủ đã nhanh chóng bác bỏ và khẳng định sẽ không áp dụng hạn ngạch đối với sinh viên quốc tế.
Tuy nhiên, trước đó đã xuất hiện những bài viết chỉ trích du học sinh. Điển hình là một bài báo ở Sydney cho rằng tình trạng giá thuê nhà cao là do làn sóng di cư và kêu gọi tăng học phí đối với du học sinh.
Cảm nhận của sinh viên
Ngoài chất lượng giáo dục và uy tín của các cơ sở giáo dục, cảm nhận của sinh viên về quốc gia nơi họ học tập cũng đóng vai trò rất quan trọng. Nếu một quốc gia bị chỉ trích quá mức, sinh viên có thể tìm kiếm các lựa chọn thay thế. Điều này trở nên rõ rệt khi các quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ, đang khẳng định vị thế của mình là trung tâm giáo dục quốc tế.
Một số giải pháp nhằm tăng doanh thu, như đề xuất thu phí sinh viện quốc tế tại Úc, được Bộ trưởng Giáo dục Jason Clare mô tả là “giải pháp phức tạp”. Những giải pháp này có thể giúp giải quyết khó khăn tài chính nhưng tạo ra áp lực chính trị và ảnh hưởng đến sự bền vững của các mối quan hệ lâu dài.
Bản Báo cáo tạm thời mới nhất từ Bộ Giáo dục Úc trong khuôn khổ “Universities Accord” nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì sự cân bằng giữa các yếu tố: “Chất lượng nghiên cứu của Úc được biết đến rộng rãi, nhưng được xây dựng trên một nền tảng tài chính không ổn định. Điều này khiến chúng ta bỏ lỡ cơ hội thích nghi, phát triển và địa phương hóa tri thức phục vụ cho ngành công nghiệp, cộng đồng và nền kinh tế rộng lớn hơn. Những động cơ tài chính lệch lạc có thể khiến các tổ chức lựa chọn lợi ích tài chính thay vì sứ mệnh của mình”.
Thông điệp ngầm trong báo cáo là các trường đại học không chỉ cần tài chính để duy trì hoạt động, mà còn cần phải đảm bảo sứ mệnh xã hội của mình. Một trường đại học và sinh viên của nó là một phần của cộng đồng rộng lớn hơn, nơi cả địa phương và sinh viên đều đóng vai trò quan trọng.
Việc áp dụng các quy định chặt chẽ hơn về visa sinh viên là một bài toán cần sự cân bằng. Nếu quá chú trọng vào một yếu tố nào đó, có thể dẫn đến doanh thu giảm, sinh viên thất vọng, hoặc cộng đồng bị bỏ quên. Đây thực sự là vấn đề vừa mang tính toàn cầu, vừa gắn liền với đặc thù địa phương.
