Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Studies in Higher Education (Q1, IF = 4.2) đã cung cấp những hiểu biết sâu sắc về động lực hợp tác giữa con người và AI trong việc tạo ra văn bản học thuật, tập trung cụ thể vào sự tương tác của nghiên cứu sinh (NCS) tiến sĩ với các công cụ tạo văn bản bởi AI. Nghiên cứu này được tiến hành bởi nhóm tác giả do Andy Nguyen đến từ Trường Đại học Oulu, Phần Lan, đứng đầu. Nghiên cứu mang tính đột phá này đã mang đến những phát hiện về các chiến lược mà NCS sử dụng khi dùng các công cụ AI và các tác động của chúng đến khả năng viết học thuật.
Nghiên cứu được thiết kế với sự tham gia của 10 NCS, được yêu cầu viết về chủ đề AI trong giáo dục trong vòng 30 phút. Các quan sát sau đó được phân tích dựa trên một phương pháp phức tạp kết hợp phân tích nội dung định lượng, Mô hình Markov ẩn (Hidden Markov Model – HMM) để phân tích trình tự (sequence analysis), phân cụm trình tự phân cấp (hierarchical sequence clustering) và các kỹ thuật khai thác quy trình (process mining techniques). Cách tiếp cận nhiều mặt này cho phép nhóm nghiên cứu khám phá ra hai mô hình cộng tác giữa những người tham gia và công cụ AI.
Mô hình đầu tiên, được gọi là “Thích ứng có cấu trúc – Structured Adaptivity”, được đặc trưng bởi sự tương tác phức tạp và đa chiều hơn giữa con người với các công cụ AI. Những NCS này thuộc nhóm này đã thể hiện khả năng sử dụng các tính năng nâng cao của công cụ AI một cách thường xuyên hơn, đồng thời sử dụng cách tiếp cận viết theo chu kỳ bao gồm đọc, chỉnh sửa và tinh chỉnh nội dung do AI tạo ra, cũng như luôn cân nhắc liên tục giữa việc sử dụng AI và viết một cách độc lập trong cả quá trình hoàn thành nhiệm vụ. Ngược lại, mô hình thứ hai, được gọi là “Hợp lý hóa không có cấu trúc – Unstructured Streamline”, thể hiện qua sự tương tác tuyến tính hơn, kém tinh tế hơn với các công cụ AI.
Điều đáng chú ý là nghiên cứu đã tìm thấy mối tương quan chặt chẽ giữa các kiểu tương tác này và hiệu suất viết. Những NCS thuộc nhóm đầu tiên thường đạt được thành tích tốt hơn trong bài tập viết của mình so với những NCS thuộc nhóm còn lại. Phát hiện này phù hợp với Lý thuyết về quá trình viết nhận thức (Cognitive Process Theory of Writing), cho thấy rằng các công cụ AI, khi được sử dụng một cách chiến lược, có thể bổ sung và có khả năng nâng cao nhận thức về quá trình viết.
Nhóm tác giả đã nhấn mạnh ý nghĩa của những phát hiện này: “Nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh tiềm năng của AI trong việc nâng cao quá trình viết học thuật khi được sử dụng một cách chiến lược. Điều quan trọng là chúng ta phải phát triển các phương pháp để tích hợp hiệu quả những công cụ này vào giáo dục đại học.”
Ý nghĩa của nghiên cứu này rất sâu rộng, chạm đến nhiều khía cạnh khác nhau của giáo dục và công nghệ. Đối với các nhà giáo dục, những phát hiện này cho thấy sự cần thiết của các phương pháp sư phạm có mục tiêu nhằm nâng cao kỹ năng của học sinh trong việc cộng tác hiệu quả với các công cụ AI. Các nhà phát triển EdTech (Công nghệ Giáo dục) có thể hưởng lợi từ việc tập trung vào các tính năng thúc đẩy sự phối hợp thích ứng và tương tác quan trọng với nội dung do AI tạo ra. Hơn nữa, nghiên cứu này cung cấp nền tảng có giá trị cho các nhà hoạch định chính sách để phát triển các khuôn khổ quản lý việc sử dụng AI có trách nhiệm trong môi trường học thuật.
Đối với các NCS và những người đang làm việc trong lĩnh vực học thuật, nghiên cứu này đưa ra hướng dẫn quan trọng về tầm quan trọng của sự tương tác chủ động, năng động với các công cụ AI trong việc viết học thuật. Nghiên cứu chứng minh rằng việc sử dụng AI hiệu quả nhất trong văn bản liên quan đến sự tương tác tinh vi giữa khả năng sáng tạo của con người và khả năng của AI, thay vì phụ thuộc tuyến tính, đơn giản vào nội dung do AI tạo ra.
Khi AI tiếp tục phát triển và tích hợp vào các khía cạnh khác nhau của giáo dục, việc hiểu các mô hình hợp tác giữa con người và AI này ngày càng trở nên quan trọng đối với tương lai của học thuật và giáo dục đại học. Nghiên cứu này đóng góp đáng kể vào các cuộc thảo luận đang diễn ra về AI trong giáo dục, cung cấp những hiểu biết sâu sắc có giá trị cho các nhà giáo dục, nhà hoạch định chính sách cũng như sinh viên.
Xem thêm tại: Taylor & Francis
