Với khoảng 30.000 tạp chí học thuật trên toàn thế giới, làm thế nào để bạn xác định đâu là tạp chí phù hợp nhất với nghiên cứu của mình? Rất nhiều tạp chí trong lĩnh vực có vẻ phù hợp, nhưng bạn cần cân nhắc nhiều vấn đề để lựa chọn đúng tạp chí xuất bản công trình của mình – yếu tố ảnh hưởng đến mức độ tác động và hiển thị của nghiên cứu đó.
Đầu tiên, hãy cân nhắc: Mục tiêu xuất bản của bạn là gì?
Việc xác định mục tiêu sẽ giúp bạn xác định những tạp chí tương ứng với mong muốn. Một tác giả chọn xuất bản nghiên cứu vì nhiều lý do, vì vậy hãy xem xét điều gì là quan trọng đối với sự nghiệp, sự phát triển chuyên môn hoặc chương trình nghiên cứu của bạn. Một số mục tiêu tiềm năng có thể bao gồm:
- Nâng cao tri thức trong lĩnh vực chuyên môn, đóng góp vào sự phát triển của nghiên cứu hoặc các cuộc tranh luận học thuật, để người khác có thể tiếp tục xây dựng dựa trên ý tưởng hoặc kết quả của bạn
- Phổ biến kết quả nghiên cứu đến một nhóm độc giả rộng rãi hoặc liên ngành, tạo ảnh hưởng vượt ra ngoài giới học thuật
- Tuân theo yêu cầu của đơn vị tài trợ hoặc cơ quan công tác
- Hỗ trợ một cộng đồng (hội, hiệp hội) hay tổ chức trong lĩnh vực
- Sử dụng một dạng bài báo hoặc phương tiện truyền thông cụ thể để phổ biến các kết quả nghiên cứu
Thứ hai, điều gì là quan trọng với bạn trong quy trình xuất bản?
Cũng giống như mục tiêu, điều này thường mang tính cá nhân, có thể là:
- Xuất bản càng nhanh càng tốt
- Có quy trình phản biện cụ thể
- Quy trình nộp bài dễ dàng và thuận tiện
- Tùy chọn chuyển bài bị từ chối sang tạp chí liên quan
- Hỗ trợ chỉnh sửa, biên tập
Thứ ba, lập một danh sách các tạp chí để so sánh
Tìm kiếm các tạp chí đã xuất bản các bài báo về chủ đề bạn nghiên cứu. Bạn có thể lựa chọn thông qua hỏi ý kiến đồng nghiệp và người hướng dẫn, hay cân nhắc những tạp chí mà mình thường xuyên đọc hoặc trích dẫn. Sau khi có danh sách rút gọn, bạn có thể kiểm tra xem tạp chí nào đáp ứng các tiêu chí của bạn và xếp hạng mức độ ưu tiên cho các lựa chọn đó.
Những điều cần so sánh và cân nhắc
Sự phù hợp của bản thảo – phạm vi và chủ đề
Liệu tạp chí có chấp nhận loại bài viết và chủ đề nghiên cứu của bạn không? Bạn nên đọc qua một vài bài báo, số tạp chí gần nhất của họ để kiểm tra mức độ tương tự về phạm vi và loại bài của mình. Xem xét ban biên tập (Editorial board) cũng có thể giúp bạn đánh giá các chủ đề tạp chí tập trung vào. Phần mô tả mục tiêu và phạm vi (Aims and scope) của tạp chí hoặc lời mời bài viết (Call for paper) hiện tại sẽ cho thấy tạp chí bao quát nội dung ở mức độ nào và bản thảo của bạn có phù hợp hay không.
Cân nhắc về mức độ ảnh hưởng và phạm vi tiếp cận
Có nhiều chỉ số khác nhau, áp dụng ở những cấp độ khác nhau, như Impact Factor (chỉ số tác động của tạp chí, đo lường thông qua mức độ được trích dẫn) hay Altmetrics (mức độ ảnh hưởng của một nghiên cứu cụ thể, dựa trên các công cụ trực tuyến và phương tiện truyền thông xã hội như số lượt xem, chia sẻ, tải xuống,…). Điều quan trọng là chọn chỉ số phản ánh đúng mục tiêu xuất bản của bạn. Ví dụ, nếu bạn muốn nghiên cứu của mình tiếp cận với nhiều người, Altmetrics có thể giúp bạn theo dõi mức độ ảnh hưởng trong các lĩnh vực như tài liệu chính sách hoặc các cuộc thảo luận trên mạng xã hội.
Khi cân nhắc giữa uy tín và chỉ số của tạp chí, bạn có thể chọn tạp chí phù hợp với mức độ đóng góp của kết quả nghiên cứu. Chọn tạp chí có mức độ uy tín tương ứng với mức độ đóng góp có thể giúp bạn tăng khả năng được mời sửa bài và nộp lại, cũng như triển vọng được chấp nhận xuất bản.
Độc giả và đối tượng hướng đến
Một cuộc khảo sát trên bioRxiv năm 2019 cho thấy các nhà khoa học ưu tiên nhóm độc giả khi chọn nơi xuất bản. Bạn nên kiểm tra thống kê người đọc trên trang web của tạp chí và liên hệ với mục tiêu xuất bản của mình. Nếu muốn hướng đến nhóm độc giả cụ thể, hãy hỏi đồng nghiệp về tạp chí họ hay đọc; nếu muốn tiếp cận rộng hơn, hãy tìm tạp chí có độc giả toàn cầu và hiện diện phổ biến trên mạng xã hội.
Các cơ sở dữ liệu tóm tắt và chỉ mục cũng đóng vai trò quan trọng đến khả năng mọi người dễ dàng tìm và đọc được nghiên cứu của bạn. Một số cơ sở dữ liệu phổ biến bao gồm Scopus, PubMed, Web of Science, Google Scholar, cũng như nhiều cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác.
Đạo đức và chính sách xuất bản
Những năm gần đây chứng kiến sự gia tăng của các tạp chí cướp danh và tạp chí săn mồi. Các tạp chí này thường đặt lợi ích cá nhân và lợi nhuận lên trên tính liêm chính của nghiên cứu, thường thu phí nhưng không thực hiện các dịch vụ như quảng cáo. Trước khi nộp bài, hãy xem kỹ trang web của tạp chí, chính sách, trình độ chuyên môn của ban biên tập và quy trình phản biện – một tạp chí uy tín sẽ công khai đầy đủ những thông tin này. Ngoài ra, hãy kiểm tra xem tạp chí đó có là thành viên của Ủy ban Đạo đức Xuất bản (COPE) hay tuân thủ các chuẩn mực đạo đức xuất bản nghiêm ngặt không. không. Dịch vụ Think.Check.Submit miễn phí có thể giúp bạn nhận diện những tạp chí uy tín.
Bình duyệt ngang hàng (peer review)
Một tạp chí uy tín sẽ thực hiện quy trình bình duyệt/phản biện nghiêm ngặt. Có nhiều mô hình bình duyệt khác nhau với các ưu điểm riêng. Phản biện giúp đảm bảo tạp chí xuất bản nghiên cứu có chất lượng, bằng cách đánh giá độ hiệu lực, ý nghĩa và tính mới của nghiên cứu. Quy trình này cũng giúp các tác giả cải thiện chất lượng bản thảo và phát hiện lỗi trước khi xuất bản. Trong cuộc khảo sát với các tác giả của Nhà xuất bản Đại học Oxford (OUP), chất lượng phản biện luôn nằm trong ba yếu tố hàng đầu mà họ ưu tiên khi chọn tạp chí.
Một tạp chí tốt sẽ giải thích quy trình phản biện của mình và thông tin này thường có trên trang Hướng dẫn cho tác giả (Instruction to authors). Các biên tập viên có thể tham khảo Hướng dẫn đạo đức của COPE cho người phản biện, và các tạp chí được khuyến khích công khai quy trình phản biện.
Trải nghiệm của tác giả
Trải nghiệm tác giả sẽ khác nhau tùy từng tạp chí, nhà xuất bản và lĩnh vực. Nhiều tạp chí đang tối ưu hóa quy trình để việc xuất bản diễn ra suôn sẻ và nhanh chóng hơn, ví dụ như không yêu cầu định dạng bài viết ban đầu, hệ thống nộp bài hoạt động hiệu quả, phản hồi nhanh, hỗ trợ biên tập tích cực và có các khoản trợ cấp. Hãy cân nhắc điều gì phù hợp với bạn và hỏi những người xung quanh về trải nghiệm xuất bản gần đây của họ.
Mô hình xuất bản và tuân thủ yêu cầu của nhà tài trợ
Có nhiều mô hình xuất bản, bao gồm truy cập mở hoàn toàn (gold OA), mô hình lai (hybrid), và tự lưu trữ (green OA). Ngày càng nhiều cơ quan tài trợ và tổ chức yêu cầu học giả tuân theo giấy phép xuất bản cụ thể, nên bạn cần tìm hiểu kỹ các hạn chế và đảm bảo tạp chí trong danh sách rút gọn của bạn đáp ứng được các yêu cầu này. Cần chắc chắn rằng bạn hiểu và có thể đáp ứng được phí xuất bản, hoặc xem tổ chức của bạn có thỏa thuận Read and Publish hay không.
Tóm lại, bạn cần đối chiếu danh sách rút gọn các tạp chí của bạn với các tiêu chí ở trên. Cần lưu ý rằng, tuyệt đối không được gửi bài đến nhiều tạp chí cùng lúc. Nếu bị phát hiện, bài viết của bạn thường sẽ bị từ chối ngay lập tức. Nếu còn phân vân và cần thêm thông tin, bạn có thể liên hệ với biên tập viên hoặc văn phòng tòa soạn để được giải đáp.
Dịch từ OUPblog
